In Nederland worden via verschillende systemen en programma’s voortdurend gegevens verzameld over verschillende infectieziekten. De informatie die hieruit voortkomt wordt onder andere gebruikt voor het signaleren van uitbraken of nieuwe bedreigingen (bijvoorbeeld toename resistentie of een nieuwe ziekteverwekker) en het monitoren van vaccinatieprogramma’s. Deze manier van het systematisch verzamelen van gegevens wordt ‘surveillance’ genoemd.
Griepsurveillance
De Griepsurveillance monitort wekelijks het vóórkomen van griepachtige symptomen en infecties door griepvirussen, met als doel griepepidemieën tijdig vast te stellen en indien nodig maatregelen te nemen. De gegevens worden wekelijks gerapporteerd en helpen bij het beoordelen van de effectiviteit van het griepvaccin en het vroeg herkennen van bedreigingen voor de volksgezondheid. De surveillance wordt uitgevoerd door huisartsenpraktijken (Nivel-peilstations) en laboratoria, in samenwerking met het RIVM en internationale organisaties zoals het ECDC en de WHO. Sinds 1970 wordt dit uitgevoerd, met extra focus in het griepseizoen (oktober-mei). Er is echter nog geen systeem voor het monitoren van ernstige griepgevallen, zoals ziekenhuisopnames. Meer informatie
NIVEL peilstations
Het NIVEL rapporteert wekelijks de gezondheidsproblemen die in huisartsenpraktijken worden geregistreerd. Zo is er een actueel beeld van wat er heerst in Nederland. Aan de hand van de weekcijfers van ziekten en aandoeningen signaleren en rapporteren ze de plotselinge veranderingen in ziektepatronen, bijvoorbeeld bij een griepepidemie of een uitbraak van een andere (infectie)ziekte, denk aan het RS-virus maar ook hooikoorts, waterpokken of schurft. Meer informatie
Infectieziekten Surveillance Informatiesysteem-Antibiotica Resistentie (ISIS-AR)
Het Infectieziekten Surveillance Informatiesysteem-Antibiotica Resistentie (ISIS-AR) monitort de aanwezigheid van resistente bacteriën in Nederland en hoe dit verandert. De gegevens, verzameld door 40 laboratoria die 75% van de ziekenhuizen vertegenwoordigen, worden gebruikt voor klinische richtlijnen, volksgezondheidsbeleid en onderzoek. Sinds 2008 levert ISIS-AR maandelijks informatie over bacteriële resistentie, waarbij privacy streng wordt bewaakt. De data zijn toegankelijk via ISISweb voor professionals en het publiek. Meer informatie
Meldingsplichtige infectieziekten
Het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM surveilleert meldingsplichtige infectieziekten op landelijk niveau terwijl de regionale GGD’en dit op regionaal niveau doen om verspreiding te voorkomen en bestrijding te verbeteren. Voor ongeveer 50 infectieziekten is bekend hoe vaak, waar, en bij welke bevolkingsgroepen deze voorkomen. Gegevens worden verzameld door GGD’en, huisartsen en laboratoria en opgeslagen in het registratiesysteem Osiris. De meldingsplicht bestaat sinds 1865, en het RIVM beheert data sinds 1988. Meer informatie
MUIZ
Het Meldpunt voor Uitbraken Infectieziekten & BRMO (MUIZ) is een web-based softwareprogramma dat helpt bij het transparant melden van uitbraken van verschillende infectieziekten, zoals gastro-enteritis, luchtweginfecties, Covid-19, scabiës, en BRMO (bijvoorbeeld MRSA). MUIZ faciliteert eenvoudig en snel contact tussen zorgorganisaties, zoals ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen, thuiszorg, revalidatiecentra, GGZ-instellingen, en instellingen voor gehandicaptenzorg. Door uitbraken direct te melden, biedt MUIZ een realtime overzicht voor de regio. Dit maakt het mogelijk om snel preventieve maatregelen te nemen om de verspreiding van infectieziekten binnen uw organisatie te beperken. Hierdoor kunnen kosten, leed, en onnodige complicaties worden verminderd. Meer informatie
Artikel 26 meldingen
Op basis van artikel 26 van de Wet publieke gezondheid moeten instellingen waar kwetsbare groepen verblijven (zoals verpleeghuizen, ziekenhuizen, en kinderdagverblijven) Meer informatie
Nethmap/Maran surveillance van antibioticaresistentie
NethMap is een jaarlijks rapport dat een overzicht biedt van het gebruik van antibiotica en de resistentie daarvan tegen de meest voorkomende en ziekteverwekkende bacteriën en schimmels in Nederland. Het rapport wordt opgesteld door het Centrum Infectieziektenbestrijding (CIb) van het RIVM in samenwerking met de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB). NethMap wordt samen met MARAN (Monitoring of Antimicrobial Resistance and Antibiotic Usage in Animals in the Netherlands), dat zich richt op antibioticagebruik en resistentie in de veesector, in één volume gepubliceerd. Meer informatie
PREZIES
Het PREZIES-netwerk (PREventie van ZIEkenhuisinfecties door Surveillance) coördineert de gestandaardiseerde meting van zorginfecties in ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra. Het netwerk geeft inzicht in hoe vaak deze infecties voorkomen in de betreffende instelling en levert landelijke referentiecijfers. Deze cijfers dienen als spiegelinformatie, waardoor ziekenhuizen en behandelcentra hun infectiepreventiebeleid effectief kunnen vormgeven. Daarnaast worden de surveillanceresultaten gebruikt ter ondersteuning van het landelijke beleid, voor het uitvoeren en faciliteren van (interventie)onderzoek en voor samenwerking met andere partijen om interventies te faciliteren. Ongeveer 80% van de Nederlandse ziekenhuizen neemt deel aan PREZIES, met drie modules voor het verzamelen van gegevens over zorginfecties en risicofactoren. Meer informatie
Rapportagetool infectieziekten
Vanaf januari 2020 is er een rapportagetool beschikbaar voor medewerkers van GGD’en, SOA-poli’s, ziekenhuizen en medisch microbiologische laboratoria. Met deze tool kunnen gebruikers interactieve rapportages samenstellen van infectieziektegegevens.
Op dit moment zijn gegevens van de volgende surveillancesystemen beschikbaar in deze tool:
- Meldingsplichtige ziekten (vanuit Osiris-AIZ): gegevens van de eigen GGD en landelijke gegevens.
- Virologische weekstaten: gegevens van het eigen laboratorium en landelijke gegevens.
- SOA-gegevens: gegevens van de eigen SOA-poli, eigen regio en landelijke gegevens.
Signalering infectieziekten
.Het RIVM verzamelt continu gegevens om uitbraken van infectieziekten te signaleren en effectief te bestrijden. Voor professionals in de infectieziektebestrijding in Nederland en Caribisch Nederland biedt het RIVM diverse besloten informatieservices.
Signaleringsoverleggen delen actuele informatie over:
- Infectieziekten
- Zorginstellingen en Antimicrobiële Resistentie
- Zoönosen, met toegang tot het Vetinfact-archief voor dierenartsen
- Microbiologische Voedselveiligheid
- Chemische Voedselveiligheid
Daarnaast verstuurt het RIVM Infacts-berichten gericht op specifieke doelgroepen, zoals:
- GGD Infact voor professionals bij GGD’en
- Infact voor artsen, verpleegkundigen, en infectie-experts
- Labinfact voor artsen-microbiologen
- Vetinfact voor dierenartsen, verzorgd door de Gezondheidsdienst voor Dieren
SNIV
Het Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV) heeft als doel om inzicht te krijgen in het voorkomen van infectieziekten in verpleeghuizen. Door middel van deze surveillance krijgen verpleeghuizen informatie over het aantal infecties, wat hen helpt om verbeterpunten op het gebied van hygiëne en infectiepreventie te identificeren. Bij de surveillance zijn onder andere de afdeling infectiepreventie (deskundigen infectiepreventie en artsen microbioloog), medisch specialisten en IT-afdeling betrokken. Meer informatie
Daarnaast is er voor verpleeghuizen een e-learning ontwikkeld over SNIV. In deze e-learning krijg je een beschrijving van de infectiesurveillance in SNIV, wordt een aantal casussen voorgelegd waarbij je moet bepalen of er sprake is van een infectie en krijg je informatie over de databewerking in de webapplicatie OSIRIS waarmee de data naar het RIVM worden gestuurd. Link naar de e-learning: Course: SNIV e-learning | Home (elonisas.dev)
Start de e-learning in de volgende stappen:
- Klik op “create new account”, accepteer de copyright en de disclaimer en klik op next
- Vul de gevraagde gegevens in en klik op “create my new account”
- Er wordt een e-mail verzonden met het verzoek om via de link de aanmelding te bevestigen (controleer eventueel uw spam-box)
- Ga in de leeromgeving via de tegel Antimicrobial resistance door naar de cursus en open de cursus
- Klik op ‘Enroll me in this course’
- Vul bij de aanmeldingssleutel (enrollmentkey) ‘SNIV@e-learning1’ in
De volgende keer dat u de cursus hervat kunt u direct de bovengenoemde link gebruiken om direct in de cursus te komen.
Virologische weekstaten
De virologische weekstaten bieden inzicht in het voorkomen van specifieke virusinfecties. Deze informatie is belangrijk voor professionals die zich bezighouden met infectieziektebestrijding en voor het diagnostisch beleid van medisch microbiologische laboratoria. Het doel van de virologische weekstaten is om het voorkomen van virussen te monitoren. De weekstaten tonen welke virusinfecties zich voordoen en zijn daarmee een van de gegevensbronnen die we gebruiken om de volksgezondheid te bewaken. Meer informatie
Infectieradar
Infectieradar verzamelt gegevens over klachten onder de bevolking in Nederland om snel mogelijke uitbraken van virussen of andere infecties te signaleren. Door deze gegevens te combineren met andere informatie krijgen we een duidelijk beeld van de verspreiding van infectieziekten. Iedereen in Nederland kan deelnemen door zich aan te melden en wekelijks een korte vragenlijst per e-mail in te vullen. Het invullen kost maximaal 3 minuten, en hoe meer mensen deelnemen, hoe beter het overzicht. zal zijn. Meer informatie
Corona weekcijfers
Op deze pagina van het RIVM zijn de corona weekcijfers beschikbaar. Meer informatie